Theo số liệu tảo hôn do Trung tâm Dân số – Kế hoạch hóa gia đình huyện Văn Chấn và Phòng Tư pháp huyện Văn Chấn cung cấp thể hiện từ năm 2011 đến nay, tình trạng tảo hôn trên địa bàn vẫn xảy ra tương đối nhiều, tỷ lệ trung bình khoảng 4 đến 5%, tập trung nhiều ở các xã vùng cao, vùng có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống như Suối Bu, Suối Giàng, Sơn Thịnh…

Ngoài các nguyên nhân khách quan như do ảnh hưởng của những quan niệm, thành kiến, phong tục, tập quán lạc hậu, … còn có nguyên nhân chủ quan từ phía chính quyền địa phương chưa xử lý kiên quyết các trường hợp tảo hôn, có nơi khi phát hiện hành vi tổ chức tảo hôn, chính quyền xã đã ra quyết định xử phạt hành chính; tuy nhiên, việc xử phạt lại không đúng quy định của pháp luật dẫn tới việc không thể xử lý về hình sự đối với các trường hợp cố tình tổ chức tảo hôn sau khi đã bị xử phạt hành chính. Có thể đưa ra trường hợp cụ thể đã xảy ra tại xã Sơn Thịnh, huyện Văn Chấn:

+ Ngày 11/9/2013, Ủy ban nhân dân xã Sơn Thịnh, huyện Văn Chấn đã lập hồ sơ, xử phạt vi phạm hành chính đối với 2 trường hợp tổ chức tảo hôn tại thôn Phù Sơn, xã Sơn Thịnh, huyện Văn Chấn đối với ông, bà Nguyễn Văn Thủy, Đặng Thị Tuyến là cha, mẹ đẻ của cháu Nguyễn Thị Hoài sinh ngày 03/01/1998 và ông, bà Nồng Văn Hốn, Đặng Thị Thu là cha, mẹ đẻ của cháu Nồng Thị Hương, sinh ngày 17/02/1998 (các cháu Hoài, Hương đều dưới 18 tuổi).

+ Ngày 06/10/2013 Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Văn Chấn có kiến nghị gửi Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Văn Chấn về việc xử lý đối với 2 trường hợp tổ chức tảo hôn nêu trên.

+ Ngày 19/11/2013, UBND xã Sơn Thịnh phát hiện 2 hồ sơ xử lý vi phạm hành chính trên có sai sót trong việc lập biên bản vi phạm hành chính nên đã ra quyết định thu hồi, hủy bỏ.

+ Kết quả xác minh, giải quyết kiến nghị khởi tố, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Văn Chấn kết luận: việc lập biên bản vi phạm hành chính đối với bà Đặng Thị Tuyến và ông Nồng Văn Hốn về hành vi tổ chức tảo hôn cho người chưa đến tuổi kết hôn chưa đúng quy định, không ghi rõ vi phạm điều nào, khoản nào, Nghị định nào của Chính phủ dẫn đến việc ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với ông Nguyễn Văn Thủy và ông Nồng Văn Hốn cũng sai quy định. Hành vi vi phạm đó được quy định tại điểm b, điều 6, Nghị định số 87/2001 ngày 21/11/2001 của Chính phủ: mức phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 50.000đ (Năm mươi nghìn đồng) đến 200.000đ (Hai trăm nghìn đồng) nhưng UBND xã Sơn Thịnh, Văn Chấn lại căn cứ vào khoản 1, điều 9 Luật Hôn nhân và gia đình; điểm a, khoản 1, điều 24 Luật xử lý vi phạm hành chính để xử phạt bà Tuyến, ông Hốn số tiền 500.000đ (Năm trăm nghìn đồng) là không đúng quy định. Vì vậy hành vi của bà Đặng Thị Tuyến, ông Nồng Văn Hốn được coi là chưa bị xử phạt hành chính về hành vi tổ chức việc kết hôn cho người chưa đến tuổi kết hôn theo quy định, do đó chưa đủ căn cứ xử lý hành vi vi phạm của Đặng Thị Tuyến, Nồng Văn Hốn, Hà Văn Thế, Đặng Văn Chuẩn về hình sự về tội tổ chức tảo hôn, tội tảo hôn theo Điều 148 Bộ luật hình sự. Còn hành vi “quan hệ vợ chồng” của Hà Văn Thế với Nguyễn Thị Hoài và Đặng Văn Chuẩn với Nồng Thị Hương là hệ quả của việc tổ chức kết hôn cho người chưa đến tuổi kết hôn nên chưa đủ cơ sở xử lý Hà Văn Thế, Đặng Văn Chuẩn về tội “Giao cấu với trẻ em”.                              

Để xóa bỏ nạn tảo hôn trên địa bàn, nâng cao năng lực quản lý nhà nước và đảm bảo các quy định của pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh, thống nhất, trong tháng 10 năm 2014, VKSND huyện Văn Chấn đã ban hành văn bản kiến nghị đồng chí Chủ tịch UBND huyện ban hành chỉ thị chỉ đạo các cơ quan liên quan, các xã, thị trấn trên địa bàn một số nội dung sau:

1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về hành vi tảo hôn, tổ chức tảo hôn và các chế tài xử lý về hành chính, hình sự đối với những hành vi cố ý vi phạm;

2. Yêu cầu các xã, thị trấn tăng cường kiểm tra, phát hiện các trường hợp tảo hôn, tổ chức tảo hôn và kiên quyết xử lý. Khi xử lý phải áp dụng căn cứ xử lý chính xác, đầy đủ, đúng quy định của pháp luật.

Sau khi VKSND huyện Văn Chấn gửi kiến nghị, Chủ tịch UBND huyện đã ban hành Chỉ thị tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về hôn nhân và gia đình trên địa bàn huyện. Qua đó góp phần đảm bảo cho pháp luật về lĩnh vực trên được thực hiện nghiêm chỉnh, thống nhất trên địa bàn huyện Văn Chấn./.

                                  Hà Lập Phương – VKSND huyện Văn Chấn