Tại Khoản 2 Điều 38 BLHS 2015 quy định:

“2. Không áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng do vô ý và có nơi cư trú rõ ràng”.

– Lần đầu phạm tội tức là người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội một lần và nhân thân chưa có tiền án tiền sự.

– Tội phạm ít nghiêm trọng: Tại Khoản 1 Điều 9 BLHS 2015 quy định tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm;

“Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng” là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định tại điểm i khoản 1 Điều 51 BLHS 2015.

– Phạm tội do lỗi vô ý: tại Điều 11 BLHS 2015 quy định “Vô ý phạm tội là phạm tội trong trường hợp sau đây:

1. Người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được;

2. Người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó”.

– Người phạm tội có nơi cư trú rõ ràng: là có nơi thường trú rõ ràng, được chính quyền địa phương cấp giấy xác nhận là người đang sống ở địa phương.

Quy định mới tại khoản 2, Điều 38 trong BLHS năm 2015 thể hiện rõ nguyên tắc nhân đạo của pháp luật xã hội chủ nghĩa; đề cao hiệu quả phòng ngừa và tính hướng thiện trong xử lý người phạm tội. 

Tuy nhiên, nếu người nào lần đầu phạm tội thuộc trường hợp ít nghiêm trọng mà thiếu một trong các điều kiện không do lỗi vô ý hoặc không có nơi cư trú rõ ràng thì cũng không thuộc đối tượng áp dụng tại khoản 2, Điều 38 BLHS 2015. Hay nói một cách khác, đối tượng được áp dụng theo khoản 2, Điều 38 BLHS 2015 phải đảm bảo đủ 4 điều kiện, đó là lần đầu phạm tội, thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, do lỗi vô ý và có nơi cư trú rõ ràng.

Thùy Linh, VKS tỉnh.