Thông qua hoạt động công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính, Phòng 9 Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái nhận thấy: Hoạt động công chứng, chứng thực đã mang lại hiệu quả rõ rệt, nâng cao sự an toàn pháp lý cho các giao dịch, hợp đồng, góp phần phòng ngừa các vi phạm pháp luật trong các quan hệ giao dịch dân sự, kinh tế, thương mại. Các giao dịch, hợp đồng được xác lập có thực hiện công chứng, chứng thực không chỉ là một thủ tục hành chính mà còn đảm bảo tính chính xác, đúng luật và có tính pháp lý, góp phần giải quyết nhanh, chính xác và có căn cứ để giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính nói chung. Tuy nhiên, việc thực hiện chứng thực còn để xảy ra sai sót, vi phạm, không tuân thủ đúng trình tự, thủ tục công chứng, chứng thực; còn thiếu sự liên kết, chia sẻ thông tin đồng bộ về giao dịch bất động sản… dẫn đến khi có tranh chấp xảy ra thì văn bản được công chứng, chứng thực không còn là một chứng cứ phản ánh đúng sự thật khách quan của vụ án.
Quá trình kiểm sát, giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính, xác định 02 văn bản do Phòng công chứng S1, tỉnh Yên Bái công chứng, chứng thực có vi phạm liên quan đến vụ án dân sự phúc thẩm “Tranh chấp hợp đồng vay tài sản” giữa nguyên đơn chị Lê Thị M và đồng bị đơn anh Nguyễn Văn G, chị Nguyễn Thị H và vụ án hành chính sơ thẩm “Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai” giữa ông Lê N và Ủy ban nhân dân thành phố Yên Bái. Cụ thể:
Việc chứng thực văn bản yêu cầu “Thỏa thuận chia tài sản sau ly hôn” của ông Nguyễn Văn G, bà Nguyễn Thị H (trong vụ án dân sự phúc thẩm “Tranh chấp hợp đồng vay tài sản” ). Khi tiếp nhận hồ sơ, văn bản thỏa thuận có nội dung“bà Nguyễn Thị H có trách nhiệm phải trả cho bà Lê Thị M số tiền vay theo giấy biên nhận vay tiền mặt, số tiền là 1.700.000.000 đồng kể từ ngày 01/01/2021”, việc thỏa thuận chuyển giao nghĩa vụ trả nợ này phải được thực hiện khi có đầy đủ ba bên (bên có nghĩa vụ (G)- bên có quyền (M)- và bên thế nghĩa vụ (H)) tham gia và phải được bên có quyền là bà M đồng ý thì văn bản đó mới có hiệu lực pháp luật. Tuy nhiên, phòng công chứng (PCC) không kiểm tra chặt chẽ tài liệu, làm rõ những nội dung cần thiết theo quy định pháp luật, không không đề nghị ông G, bà H làm rõ bên có quyền là bà M có đồng ý việc chuyển giao nghĩa vụ trả nợ đó hay không nhưng vẫn chứng thực văn bản thỏa thuận khi chưa đủ điều kiện đã vi phạm các quy định tại khoản 3,4,5 Điều 40 Luật công chứng năm 2014; vi phạm khoản, Điều 370 Bộ luật dân sự 2015.
Đối với “Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất” giữa ông Lê N và ông Tô Văn H, công chứng số 1327, ngày 07/6/2023 (trong vụ án hành chính sơ thẩm “Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai”). Khi thực hiện công chứng, chứng thực việc chuyển nhượng đất PCC chỉ căn cứ vào phiếu xác nhận kết quả đo đạc hiện trạng thửa đất của công ty TNHH (TD) mà không thu thập tài liệu liên quan để xác định diện tích đất chuyển nhượng đã nằm trong diện quy hoạch thu hồi để xây dựng dự án theo Quyết định số 1208/QĐ-UBND ngày 29/4/2022 của UBND thành phố Yên Bái, mặt khác PCC không tuân thủ các quy định của pháp luật về việc tách thửa (khi không có thẩm quyền tách thửa trong giấy CNQSDĐ) nhưng vẫn cố tình thực hiện, đã vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 75, khoản 1 Điều 79 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về trình tự, thủ tục tách thửa; vi phạm điểm b khoản 1 Điều 10 Quyết định số 15/2021/QĐ-UBND ngày 20/8/2021 của UBND tỉnh Yên Bái, không thực hiện Công văn số 44/VPĐK-ĐKCGCN ngày 11/3/2020 của Văn phòng đăng ký đất đai thuộc Sở TN&MT tỉnh Yên Bái đã gửi và yêu cầu các Phòng Công chứng, Văn phòng công chứng không công chứng các giao dịch về chuyển quyền sử dụng một phần thửa đất theo quy định.
Để đảm bảo an toàn pháp lý cho tổ chức, cá nhân khi tham gia hợp đồng, giao dịch tại phòng công chứng, hạn chế tình trạng sai sót trong lĩnh vực công chứng, chứng thực, VKSND tỉnh Yên Bái đã ban hành 02 kiến nghị đối với Phòng công chứng S1 tỉnh Yên Bái, yêu cầu tổ chức rút kinh nghiệm và chấm dứt việc làm vi phạm nêu trên, tăng cường các biện pháp chỉ đạo, chấn chỉnh kịp thời nhằm ngăn chặn các sai sót có liên quan đến lĩnh vực công chứng, chứng thực, đảm bảo hoạt động công chứng được thực hiện theo đúng quy định của Luật Công chứng năm 2014./.
Nguyễn Thủy – Phòng 9
