Trong thời gian qua, được sự quan tâm chỉ đạo của Viện kiểm sát tối cao và lãnh đạo Viện kiểm sát tỉnh, cùng với sự đôn đốc, theo dõi, hướng dẫn về nghiệp vụ của Phòng 3 VKSND tỉnh, các phòng 1, 2, 3 Viện kiểm sát tỉnh và các đơn vị Viện kiểm sát cấp huyện trong tỉnh đã phối hợp với Tòa án cùng cấp lựa chọn nhiều vụ án hình sự để tổ chức “phiên tòa rút kinh nghiệm” đối với Kiểm sát viên nhằm nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử hình sự và chất lượng tranh tụng tại phiên tòa theo yêu cầu cải cách tư pháp. Nhiều đơn vị đã triển khai nghiêm túc, thực hiện có hiệu quả việc tổ chức “phiên tòa rút kinh nghiệm” đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch do lãnh đạo Viện kiểm sát tỉnh đề ra là mỗi Kiểm sát viên phấn đấu thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử ít nhất một “phiên tòa xét xử rút kinh nghiệm”/ năm. Thông qua hoạt động công tác này đã giúp các Thẩm phán và Kiểm sát viên tích lũy thêm kinh nghiệm thực tiễn, đảm bảo các phiên tòa được diễn ra khách quan, đúng quy định của pháp luật. Phán quyết của Hội đồng xét xử chủ yếu căn cứ vào kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa và trên cơ sở xem xét đầy đủ chứng cứ, ý kiến của KSV, Luật sư, bị cáo và những người tham gia tố tụng khác. 

Đại diện VKSND tỉnh Yên Bái phát biểu quan điểm

  giải quyết vụ án tại phiên tòa phúc thẩm

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đã đạt được thì một số đơn vị vẫn có những hạn chế, thiếu sót trong việc lựa chọn vụ án để tổ chức “phiên tòa rút kinh nghiệm” và phân công Kiểm sát viên, vì vậy chưa đánh giá được toàn diện kỹ năng thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử và tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa.

Trên cơ sở quy định của pháp luật và thực tiễn công tác, chúng tôi xin đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố, KSXX các vụ án hình sự và tổ chức “phiên tòa rút kinh nghiệm” đối với Kiểm sát viên, kịp thời khắc phục những tồn tại, thiếu sót nêu trên:

Một là: Lãnh đạo các đơn vị cần chú ý việc lựa chọn và phân công Kiểm sát viên tham gia kiểm sát việc giải quyết vụ án ngay từ đầu, nhất là đối với các vụ án phức tạp, khó khăn trong việc đánh giá chứng cứ hoặc khác quan điểm về tội danh…Chỉ đạo và trực tiếp kiểm tra Kiểm sát viên trong việc thực hiện công tác chuẩn bị xét xử, dự thảo luận tội, đề cương xét hỏi, dự kiến tình huống có thể xảy ra tại phiên tòa.

Hai là: Kiểm sát viên được phân công thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử hình sự cần xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của mình, nâng cao tinh thần trách nhiệm trong công việc ngay từ giai đoạn điều tra, nắm bắt được các tình tiết của vụ án ngay từ giai đoạn điều tra, nắm chắc các chứng cứ, kể cả chứng cứ buộc tội và gỡ tội, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ TNHS, cân nhắc xem xét các điều luật cần áp dụng và các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ để có ý kiến đề nghị xử lý cho chính xác, phù hợp; nắm vững và thực hiện đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn của VKS trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử các vụ án hình sự được quy định tại Hiến pháp, Luật tổ chức VKSND, Bộ luật TTHS, Quy chế thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử các vụ án hình sự và phải linh hoạt ứng phó, xử lý tình huống khi phát sinh những tình tiết mới tại phiên tòa… Thực tế cho thấy để nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa thì đội ngũ Kiểm sát viên cần phải được trang bị các kỹ năng về xây dựng đề cương xét hỏi để chủ động trong việc xét hỏi và thẩm tra tài liệu, chứng cứ tại phiên tòa, phân tích lập luận làm rõ sự không hợp lý trong ý kiến của Luật sư bào chữa và bị cáo đưa ra; Rèn luyện kỹ năng trình bày cáo trạng, luận tội, đối đáp thể hiện sự dân chủ, khách quan và tôn trọng những người tham gia tố tụng.

Ba là: Đối với những vụ án phức tạp, dư luận quan tâm nên có sự tranh thủ ý kiến của Viện kiểm sát cấp trên về đường lối xử lý, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cấp phúc thẩm và sơ thẩm để có chỉ đạo về nghiệp vụ ngay từ giai đoạn sơ thẩm để hạn chế những tồn tại, thiếu sót của cấp sơ thẩm và tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải quyết ở cấp phúc thẩm khi án có kháng cáo, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả giải quyết các vụ án hình sự phức tạp và các vụ án tổ chức xét xử để  rút kinh nghiệm đối với Kiểm sát viên.

Bốn là: Các đơn vị Viện kiểm sát hai cấp cần triển khai thực hiện có hiệu quả Quy chế phối hợp số 01 ngày 8/8/2014 giữa Viện kiểm sát và Tòa án trong truy tố, xét xử sơ thẩm, phúc thẩm án hình sự và tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm. Phối hợp chặt chẽ với Tòa án trong việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm, sau phiên tòa tổ chức họp rút kinh nghiệm mời HĐXX cùng tham dự, đánh giá toàn diện về các hoạt động của KSV tại phiên tòa, nêu lên những ưu điểm và  những tồn tại, hạn chế của cả Kiểm sát viên và Thẩm phán để kịp thời khắc phục, nâng cao kỹ năng thẩm vấn, tranh tụng, xử lý tình huống phát sinh tại phiên tòa; tiếp tục thực hiện việc tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm đối với KSV nhưng cần chú ý về chất lượng phiên tòa. Nên chọn những vụ án có sự tham gia của Luật sư, người bảo vệ quyền lợi và lợi và ích hợp pháp của bị cáo, người bị hại hoặc những vụ án có bị cáo không nhận tội,… để làm cơ sở đánh giá toàn diện đối với Kiểm sát viên về kỹ năng thẩm vấn, tranh tụng tại phiên tòa theo yêu cầu cải cách tư pháp hiện nay.

Về thời gian tổ chức phiên tòa các đơn vị cần chủ động tổ chức sớm, không nên để dồn vào cuối năm mới tổ chức để chạy chỉ tiêu công tác vì cuối năm thường nhiều việc nên công tác chuẩn bị của KSV thực hành quyền công tố và KSXX tại phiên tòa cũng như việc bố trí thành phần tham dự không đầy đủ ảnh hưởng đến chất lượng phiên tòa. Trong quá trình triển khai tổ chức các đơn vị cần thông tin đầy đủ và kịp thời về nội dung vụ án, thời gian, địa điểm mở phiên tòa để Viện kiểm sát nhân dân tỉnh bố trí tham dự phiên tòa rút kinh nghiệm đạt kết quả cao./.

Phạm Thị Thu Hà – VKSND tỉnh