Trải qua hơn nửa thế kỷ tổ chức và hoạt động, cùng với sự phát triển của đất nước, của ngành Kiểm sát nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái đã từng bước trưởng thành; chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát ngày càng được nâng lên, hoàn thành tốt chức năng nhiệm vụ qua mỗi thời kỳ, góp phần tích cực vào công cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo đảm cho pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.

Quá trình xây dựng và phát triển, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái không ngừng lớn mạnh về mọi mặt, từ tổ chức bộ máy, cơ sở vật chất đến chất lượng, hiệu quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ, thể hiện trên các mặt sau:

Từ buổi sơ khai, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái chỉ có 7 cán bộ từ Viện công tố chuyển sang làm nòng cốt; hệ thống Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện có 5 đơn vị là: Viện kiểm sát thị xã Yên Bái, Viện kiểm sát các huyện Văn Bàn, Trấn Yên, Yên Bình và Lục Yên. Viện kiểm sát nhân dân hai cấp buổi đầu hoạt động gặp rất nhiều khó khăn, số lượng cán bộ rất hạn chế; việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ có phần lúng túng do công tác kiểm sát còn rất mới mẻ, chưa có chuyên môn và kinh nghiệm. Cơ sở vật chất thiếu thốn, Viện kiểm sát vừa xây dựng bộ máy tổ chức, vừa làm, vừa học; nhân dân còn xa lạ với hoạt động của ngành. Song, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái đã có nhiều cố gắng, quyết tâm để thực hiện các nhiệm vụ theo chức năng luật định.   

Tháng 8/1964, tỉnh Yên Bái được tăng thêm hai đơn vị hành chính, do vậy Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện tăng lên 02 đơn vị là Viện kiểm sát huyện Bảo Yên và Văn Yên; nâng số Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện trực thuộc Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái lên 7 đơn vị. Biên chế ở Viện kiểm sát tỉnh có 10 đồng chí; mỗi huyện, thị xã có từ 2 đến 3 đồng chí. Năm 1965, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái được thành lập chi bộ Đảng với 11 đồng chí.

Giai đoạn này, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái đã tập trung vào việc bảo vệ quyền dân chủ của công dân; mục tiêu hàng đầu là giữ vững an ninh chính trị, bảo đảm an toàn hậu phương, kịp thời chi viện cho tiền tuyến, góp phần trấn áp kịp thời các phần tử phản cách mạng, gián điệp Mỹ – Ngụy cài lại, các phần tử phản động trong các tôn giáo và tư sản mại bản cấu kết với đế quốc; trừng trị nghiêm khắc các đối tượng cầm đầu các tổ chức bạo loạn, xúi giục, lừa đảo người trốn đi nước ngoài, gian thương phá rối thị trường, các băng ổ lưu manh, côn đồ, giết người cướp của. Vận dụng đúng đắn đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, tham gia giải quyết các tệ nạn xã hội; thực hiện có hiệu quả công tác kiểm sát hình sự phục vụ nhiệm vụ chính trị tại địa phương.

Khi đất nước hoàn toàn thống nhất, ngành Kiểm sát nhân dân được tổ chức và hoạt động trên phạm vi cả nước. Tháng 01/1976, tỉnh Hoàng Liên Sơn được thành lập, theo đó, Viện kiểm sát tỉnh Hoàng Liên Sơn được hình thành do hợp nhất từ ba Viện kiểm sát tỉnh (Lào Cai, Yên Bái, Nghĩa Lộ) với 17 Viện kiểm sát cấp huyện thuộc tỉnh, trụ sở đóng tại tỉnh Lào Cai. Đầu năm 1978, do tình hình biên giới phía Bắc có nhiều diễn biến phức tạp nên cùng với chủ trương của tỉnh, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hoàng Liên Sơn chuyển trụ sở từ Lào Cai về thị xã Yên Bái (nay là thành phố Yên Bái). Chuyển sang thời kỳ mới, ngành Kiểm sát có bước phát triển mới cả về tổ chức và hoạt động. Số cán bộ thuộc Viện kiểm sát hai cấp lên tới 158 đồng chí. Đảng ủy Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hoàng Liên Sơn được thành lập trực thuộc Đảng ủy Các cơ quan tỉnh với 4 chi bộ. Hoạt động của ngành thực hiện theo Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 1960. Theo đó, chức năng bao trùm là kiểm sát việc tuân theo pháp luật của các cơ quan thuộc Hội đồng chính phủ, cơ quan nhà nước địa phương, các nhân viên cơ quan nhà nước và công dân; chức năng thực hành quyền công tố được xem là một quyền năng để thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật.

Thời kỳ này, tình hình an ninh trật tự trên địa bàn tỉnh diễn biến rất phức tạp, tệ nạn xã hội không ngừng gia tăng. Trên lĩnh vực kinh tế, cơ chế quản lý quan liêu, bao cấp cũng nảy sinh rất nhiều tiêu cực; một số cán bộ thoái hoá biến chất, tìm kẽ hở của cơ chế chính sách để làm giàu cá nhân; trong lưu thông phân phối từ chế độ bao cấp, dẫn đến tệ hách dịch cửa quyền ở các công ty kinh doanh, tư thương đầu cơ trốn thuế, tạo ra sự bất ổn thị trường…Cùng với toàn ngành, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hoàng Liên Sơn đã trực tiếp đương đầu với khó khăn, luôn chủ động trong công tác đấu tranh, bảo vệ công lý, luôn đi đầu trong sự nghiệp đổi mới; tích cực cùng các cơ quan tố tụng đấu tranh phòng, chống vi phạm, trấn áp có hiệu quả đối với mọi tội phạm, giải quyết nhiều tụ điểm, làm trong sạch một bước địa bàn trong tỉnh, nhất là các khu vực nhà ga, bến xe, khu vực thị xã, thị trấn.

Sau khi Quốc hội khóa VII quyết định chia tách tỉnh Hoàng Liên Sơn thành 2 tỉnh Yên Bái và Lào Cai, ngày 22/8/1991, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ra Quyết định số 95/QĐ-VKSTC về việc thành lập Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái, bộ máy làm việc của Viện kiểm sát tỉnh Yên Bái có 7 phòng nghiệp vụ và 8 VKS cấp huyện với tổng biên chế là 115 người. Tuy nhiên, trình độ năng lực cán bộ không đồng đều, nhiều cán bộ được tuyển dụng vào ngành chưa qua đào tạo nghiệp vụ nên đã ảnh hưởng đến công tác chuyên môn nghiệp vụ của ngành. Trước tình hình đó, lãnh đạo Viện đã chú trọng sắp xếp, kiện toàn lại đội ngũ cán bộ, đưa đi đào tạo, bồi dưỡng với phương châm vừa làm vừa học, vừa xây dựng, củng cố để chuẩn hóa đội ngũ cán bộ; đồng thời, tuyển dụng các cán bộ đã qua đào tạo nghiệp vụ của ngành, từ đó chất lượng cán bộ từng bước được nâng lên.

Hiến pháp năm 1992 và Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 1992 đã sửa đổi những quy định cụ thể về chức năng, nhiệm vụ của ngành, đó là Viện kiểm sát thực hiện hai chức năng: Thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật. Thực hiện Luật Tổ chức mới, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái đã nhanh chóng triển khai các hoạt động theo sự chỉ đạo của Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Tháng 5/1995, sau khi thị xã Nghĩa Lộ được tái lập, Viện kiểm sát nhân dân thị xã Nghĩa Lộ cũng được tái lập trên cơ sở được tách ra từ Viện kiểm sát nhân dân huyện Văn Chấn. Tính đến thời điểm này, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái có 9 Viện kiểm sát cấp huyện và 10 phòng trực thuộc.

Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VI, VII, VIII và Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 1992, Viện kiểm sát hai cấp đã có nhiều biện pháp nhằm thực hiện tốt chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong lĩnh vực hành chính, kinh tế, xã hội tại các cơ quan, đơn vị, góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương. Kết quả công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật không chỉ dừng lại ở việc phát hiện vi phạm và xử lý vi phạm mà có ý nghĩa lớn hơn là thông qua hoạt động kiểm sát còn tác động đến các cơ quan, đơn vị để khắc phục những yếu kém, sơ hở trong quản lý kinh tế, xã hội, góp phần tích cực vào việc lập lại trật tự kỷ cương trong công tác quản lý, sản xuất kinh doanh, góp phần quan trọng cho công tác quản lý điều hành của cơ quan quản lý nhà nước; kết quả đó ngày càng nhận được sự tin cậy của cấp ủy và chính quyền địa phương. 

Quán triệt các quan điểm của Đảng và Nhà nước về chính sách hình sự, Viện kiểm sát đã tăng cường phối hợp với các cơ quan bảo vệ pháp luật phát hiện và xử lý nghiêm minh các loại tội phạm; đã tập trung phối hợp điều tra, truy tố, xét xử nhiều vụ án lớn về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, trật tự an toàn xã hội…có tác dụng giáo dục, phòng ngừa tốt, được nhân dân đồng tình ủng hộ. Viện kiểm sát đã có nhiều biện pháp đổi mới công tác quản lý, xử lý thông tin tội phạm nên số vụ án do Viện kiểm sát khởi tố và yêu cầu khởi tố ngày càng tăng, hạn chế được tình trạng bỏ lọt tội phạm; công tác kiểm sát điều tra được tiến hành ngay từ khi khởi tố vụ án và trong suốt quá trình điều tra nên số vụ đình chỉ điều tra đã giảm dần. Các công tác kiểm sát giam, giữ, cải tạo; công tác kiểm sát thi hành án; công tác kiểm sát giải quyết các vụ án dân sự, hành chính, kinh tế, thương mại…; công tác kiểm sát giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân ngày càng được nâng cao về chất lượng, hiệu quả, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo đảm các quyền dân chủ của công dân, phục vụ có hiệu quả sự nghiệp đổi mới.

Năm 2002 đánh dấu một bước điều chỉnh quan trọng về chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát nhân dân theo yêu cầu cải cách tư pháp, theo đó “…Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp theo quy định của Hiến pháp và pháp luật…”. Trong giai đoạn này, hai cấp kiểm sát tích cực triển khai thực hiện các nhiệm vụ về cải cách tư pháp theo kế hoạch, đề ra nhiều giải pháp để nâng cao chất lượng, hiệu quả các khâu công tác. Thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02.01.2002 về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới; Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02.6.2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái đã có sự chuyển đổi mạnh mẽ về tổ chức và hoạt động, biên chế được bổ sung, trình độ nghiệp vụ, chính trị của đội ngũ cán bộ được nâng lên, cán bộ lãnh đạo, quản lý được kiện toàn, cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc từng bước được tăng thêm.

Công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp được đổi mới, kiểm sát chặt chẽ việc bắt, tạm giữ, tạm giam, không để xảy ra việc khởi tố, bắt giam, giữ oan sai và việc Viện kiểm sát truy tố Tòa án xét xử tuyên không phạm tội; tập trung kiểm sát các hoạt động tư pháp trong việc giam giữ, thi hành án, kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự, hành chính, giải quyết các khiếu kiện bức xúc kéo dài. Đề ra nhiều biện pháp nâng cao chất lượng xét hỏi, tranh tụng tại phiên tòa, đảm bảo việc xét xử công bằng, khách quan, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Hiến pháp 2013 quy định: “Viện kiểm sát nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất”. 

Thực hiện chủ trương trên, toàn ngành Kiểm sát Yên Bái đã có sự đổi mới về nhận thức và hành động trong việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân; luôn lấy đó làm định hướng, mục tiêu trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ. Chú trọng việc phê chuẩn các lệnh, quyết định về bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố của cơ quan điều tra; kịp thời đề ra yêu cầu điều tra; kiểm sát việc thu thập tài liệu chứng cứ, việc đánh giá chứng cứ… theo đúng quy định của pháp luật, phấn đấu không để xảy ra án oan trong hoạt động tố tụng. Tập trung thực hiện tốt các chỉ tiêu về công tác của Viện kiểm sát nhân dân theo Nghị quyết số 37/2012/QH13, Nghị quyết số 63/2013/QH13 của Quốc hội. Tăng cường phối hợp với các cơ quan bảo vệ pháp luật trong đấu tranh phòng chống vi phạm và tội phạm, phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị của tỉnh. Việc quản lý, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm đảm bảo chặt chẽ, chính xác hơn, nhiều năm gần đây tỷ lệ khởi tố đạt trên 70%, tỷ lệ truy tố đạt trên 99%, tỷ lệ bắt giữ chuyển xử lý hình sự đạt trên 99%, tỷ lệ Viện kiểm sát truy tố đúng thời hạn, đúng tội đạt 100%, tỷ lệ án trả hồ sơ để điều tra bổ sung luôn duy trì ở mức dưới 1,5%, không để xảy ra án oan; mỗi năm ban hành hàng chục kháng nghị, kiến nghị với Cơ quan điều tra, Tòa án, Thi hành án và chính quyền các cấp, góp phần chấn chỉnh sai phạm ở  nhiều lĩnh vực…

Để triển khai Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 (có hiệu lực thi hành từ 01/6/2015), Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái đã tích cực triển khai, tiến hành việc rà soát, điều chỉnh các nhiệm vụ cho phù hợp; đánh giá, bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lý; lựa chọn, giới thiệu nhân sự tham gia cấp ủy nhiệm kỳ 2015 – 2020. Tuyển dụng, tạo nguồn để bổ nhiệm các chức danh tư pháp; cử cán bộ tham gia các lớp đào tạo, tập huấn. Tăng cường tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm để nâng cao kỹ năng nghề nghiệp của Kiểm sát viên…  

Tập thể lãnh đạo, kiểm sát viên, cán bộ nhân viên

Văn phòng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái

Qua mỗi thời kỳ, các thế hệ lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tỉnh luôn kế thừa và phát huy tinh thần đoàn kết, khắc phục mọi khó khăn, có bản lĩnh chính trị, vững vàng về chuyên môn nghiệp vụ, gánh vác được nhiệm vụ được giao. Hơn 5 chục năm qua, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh luôn coi trọng công tác kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban cán sự đảng, của các cấp ủy, các tổ chức chính trị – xã hội trong ngành; quan tâm đến công tác đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ cũng như nâng cao trình độ lý luận chính trị; chú trọng việc tự đào tạo về kỹ năng nghiệp vụ trong thực tiễn công tác; thực hiện việc rà soát đánh giá, quy hoạch cán bộ, bổ nhiệm các chức danh tư pháp và các chức vụ quản lý theo đúng quy định. Đến nay, bộ máy tổ chức của ngành có 11 phòng nghiệp vụ và 9 Viện kiểm sát cấp huyện với biên chế 171 người (không kể hợp đồng theo Nghị định 68/CP); số công chức có trình độ đại học và sau đại học chiếm tỉ lệ 94% (trong đó có 5 Thạc sỹ Luật), số lượng Kiểm sát viên các cấp là 106 người. Cơ sở vật chất ngày càng được tăng thêm, các trang thiết bị, phương tiện phục vụ công tác được trang bị đầy đủ hơn. Công tác ứng dụng công nghệ thông tin được đẩy mạnh, đã xây dựng được Trang thông tin điện tử của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh; triển khai thực hiện hội nghị trực tuyến đến các Viện kiểm sát cấp huyện; thực hiện phần mềm thư điện tử, phần mềm thống kê quản lý án hình sự, dân sự…phục vụ tốt hoạt động nghiệp vụ của ngành, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác cải cách hành chính, cải cách tư pháp trong ngành Kiểm sát.

Ghi nhận những thành tích đó, trong những năm qua, các tập thể và cá nhân Viện kiểm sát nhân dân hai cấp trong tỉnh đã vinh dự được tặng thưởng 02 Huân chương Lao động hạng Nhất; 02 Huân chương Lao động hạng Nhì, 14 Huân chương Lao động hạng Ba, 22 Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và nhiều Cờ, Bằng khen của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, của Chủ tịch UBND tỉnh…

Để đạt được những kết quả nêu trên là do có sự quan tâm chỉ đạo của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, của Tỉnh ủy, sự giám sát của HĐND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, sự phối hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành, sự tập trung, thống nhất của tập thể lãnh đạo Viện, sự đồng thuận, cố gắng của toàn thể cán bộ, công chức, nhân viên trong ngành, sự đồng tình ủng hộ của nhân dân các dân tộc trong tỉnh đối với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành. 

Với những nhiệm vụ mới theo quy định của Hiến pháp và Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, chặng đường phía trước của ngành Kiểm sát còn rất nhiều khó khăn, thách thức nhưng với truyền thống 55 năm xây dựng và trưởng thành, tin tưởng rằng các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức ngành Kiểm sát Yên Bái sẽ tiếp tục phát huy truyền thống, đoàn kết thống nhất, giữ vững bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp, tinh thông về nghiệp vụ, thực hiện tốt lời dạy của Bác Hồ: cán bộ Kiểm sát phải “Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn”, vượt qua khó khăn để thực hiện tốt chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp, đảm bảo sự tuân thủ pháp luật và bảo vệ quyền con người, quyền công dân, góp phần giữ vững an ninh, chính trị để xây dựng quê hương Yên Bái ngày một giàu đẹp./. 

                                                                                          Lương Văn Thức

 Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh – Viện trưởng VKSND tỉnh Yên Bái